Nazi
Esâsen natsi (fonetik alfabede: ˈnäːtsi) biçiminde telâffuz edilen “nazi” sözcüğü, ABD’nin siyasî jargonunda, ekseriyetle muhalif olarak tabir edilen kesimleri “şeytanlaştırma” girişiminde kullanılan ve genellikle geniş çaplı bir cadı avında olağanüstü kullanışlı olabilen…
Maden
“Māʿdin”, Arabî’de, “maden, taş ocağı, metal, kaynak, menbâ, (herhangi bir madenin) sâbit kaldığı, bulunduğu veya mevcut olduğu yer, mahal, toprak” demek. Maden teriminin kökünde, 20.asrın ilk yarısında Suriye’de yapılan bir dizi arkeolojik…
Kilise
Porto Rafti’nin –eskilerin tabiriyle– “vakarlığını”, mealen ağırbaşlılığını, ve sükunetini temsil eden, diğer yandan, sırtına yüklediği “topluluğun, bölge vatandaşlarının ve hatta Rafti limanının koruyucusu” (defensor civitatis) misyonu ile bunalımlı dönemlerde dahi cemaatine rehberlik…
Biraz Şarap Biraz Kaşar
Şöyle aldığı tek ve güçlü bir solukta, damakta hissedilen tek yudumda veya zarif bir bilek hareketiyle kadehi bir defa çalkalamada şarabın gövdeli mi, gövdesiz mi olduğunu, üzümün hangi yöreden geldiğini ve lezzetine…
Cehûd, Çufud, Çıfıt
Seneler önce, herhalde 2008 yahut 2009 tarihlerinden birinde, Sirkeci’deki meşhur Büyük Çorapçı Han’ın ikinci katında yer alan ve geçmişi 1880’li senelere kadar uzanan Kal Kadoş Çorapçı Han Sinagoguna ziyarette bulunmuştum. Sinagogun adının…
Yèlángzìdà
夜郎自大 Geoff Wade, The Polity of Yelang başlıklı makalesinde modern Çin’de kullanılan ilginç bir tabirden söz eder: Yèlángzìdà (夜郎自大)… Bir nevi “kibir, kendini başkasından üstün görme, şişinme, büyüklük taslama” veya şarktaki karşılığıyla…
Melon
Eski Yunanca’da üç manaya gelir mēlon (μῆλον)… İlki, “koyun, keçi, teke” yahut eski dildeki karşılığıyla ganem (Arapça: غنم) ve büz (Farsça: بز). Hatta, Esâtîr-i Yunâniyân’da veya Yunan mitolojisinde, küçükbaş hayvanların, çobanların tanrısı…
Kavun
Hükümdar Babür Şah, vaktiyle egemen olduğu Afgan ve Hint coğrafyasının mufassal, yani “pek malumatlı, çok ayrıntılı” tarihini keyifli bir dille anlatır Bâbürnâme eserinde… 16. yy’da Arap harfleriyle yazılan Çağatay lisanında neşredilmiş detaylı…
Agony
Diller arasında kültürel açıdan farklılık gösteren ve aynı sözcük olup uğradığı anlam değişimi ile dikkat çeken terimler var mı, diye sormuş gönderdiği e-postada “M.B” isimli bir arkadaş… Buna cevabım: –eskilerin tabiriyle– ibâdullâh…
Zam
Tarihçi Sir Edward Gibbon –şiirsel üslubuyla– mevsimin sertliği, Suriye’deki hasadı etkilemiş ve Antakya pazarlarındaki ekmeğin fiyatı, zahire kıtlığı ile orantılı olarak bittabi artış göstermişti, fakat (tabiat olayları ile oluşan) adil ve makul…
Liyâkat
Bir vakitler uçsuz bucaksız kıyısında –eski dilde “fireʿûnî” (osm. فرعونى) adı da verilen– altın rengi yaldızlı kağıtlara büyük bir el becerisiyle resmedilmiş Hint minyatürlerinde, Nil yeşilinin canlı tonları ile nefes kesen manzaralar…
Lûgat-ı Garîbe (Fikri Efendi, 1890)
Türkiye Türkçe’sinin argo söz varlığına dair derli toplu bir eser üretme düşüncesi, A. Fikri imzasıyla mini bir lûgatçe kaleme alan; ancak hala kimliğine dair herhangi bir bilgimiz olmayan Fikri Efendi’ye ait. Peki,…
Cabrón
Eski ve Yeni Ahit külliyatında, özellikle ilk kitap olan Genesis‘te, Hittî Beeri’nin kızı olarak Judith (Yehudit) ismi karşımıza çıkarken, Yahudi dini otoritelerince “apokrif” (kaynağı belirsiz, aslına uygunluğundan kuşku duyulan, güvenilmeyen) ilan edilen;…
Kuş Tarifi
Evvelden tüyleri temizlenmiş bir papağan veya tercihen “flamingo” kuşunu bir fırında kızartın veya –mutfak jargonuyla– rostolayın, havanda dövülmüş tane karabiber veya eski adıyla fülfül, selamotu, kereviz tohumu, sesam, maydanoz, nane, arpacık soğan…
İncir (II)
Kıymeti öyle çok da kayda değer olmayan bir sikkeyi tedavüle soktuğunda, halk nezdinde –Amerikan İngilizce’sinin argo söz varlığında halen alkol almış birinin kızaran burnu manasında kullanılan– “choppernose” (bakır burun) ünvanını almaktan kurtulamayan…